Όπως είναι -δυστυχώς- γνωστό, η 14 Φεβρουαρίου λογαριάζεται σαν ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Που σημαίνει γιορτή των ερωτευμένων, γιατί ο Άγιος Βαλεντίνος, λέει, είναι ο προστάτης τους! Και λέμε «δυστυχώς», γιατί πριν από 10 χρόνια περίπου, το «φρούτο» αυτό που μας ήρθε βέβαια απ’ τη δύση, άρχισε να παίρνει διαστάσεις και τείνει να επικρατήσει. Αλλά, τι είναι ακριβώς αυτή η ημέρα; Πώς και γιατί επικράτησε; Από πού προέρχεται; Τι σημαίνει, όχι τόσο για τους ερωτευμένους, αλλά περισσότερο για τους νέους; Επειδή το όλο θέμα εξελίσσεται σε σύγχρονο νεανικό πρόβλημα, θα επιδιώξουμε να το αναλύσουμε. Λοιπόν …
1.Τι είναι ο Άγιος Βαλεντίνος. Πρόκειται για άγιο των Καθολικών. Υπήρξε επίσκοπος του Τέρμι της Ιταλίας. Λατρεύεται από τον 4ο αιώνα στη Ρώμη, στο παρεκκλήσι της βασιλικής της Via Flaminia. Θεωρείται προστάτης των επιληπτικών. Όπως θα δούμε πιο κάτω, ο άγιος αυτός της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, δεν έχει απολύτως καμιά σχέση με τη γιορτή. Πάνω σ’ αυτό, σημειώνει η «Βρετανική εγκυκλοπαίδεια»: «Η μέρα του Αγίου Βαλεντίνου σαν γιορτή των ερωτευμένων, η εκλογή ερωμένων και η ανταλλαγή καρτών απ’ τους ερωτευμένους, δεν έχει καμιά σχέση με τον Άγιο ή κάποιο γεγονός της ζωής του.»
2.Τι γίνεται αυτή τη μέρα ; Οι ερωτευμένοι θυμούνται, λέει, ο ένας τον άλλον, λες και τον άλλο καιρό είναι ξεχασμένοι! Η ενθύμηση αυτή, εκφράζεται με την αποστολή δώρων. Ανταλλάσσονται, δηλαδή, κοσμήματα, λουλούδια και κόκκινα τριαντάφυλλα, χρυσοχάρτινες θήκες γεμάτες σοκολατάκια σε σχήμα καρδιάς, τούρτες στολισμένες με καρδιές επίσης, κάρτες με «ρομαντικούς πίνακες» και κείμενα που ξεπερνούν σε τρυφερότητα, υπονοούμενα ή χιούμορ κάθε φαντασία. Άλλοι παραγγέλνουν σε ζαχαροπλαστεία «Βαλεντίνους» όπου η αξία τους φθάνει ή και ξεπερνά, ακόμα και τις 5.000 δρχ. Φυσικά όλα αυτά συνοδεύονται και με πρόσθετες κάρτες ή λεζάντες, γεμάτες μηνύματα ερωτισμού, που πολλές φορές ξεπερνούν και τα όρια του γελοίου. Όσο μάλιστα «ερωτικά» και «βαθυστόχαστα» είναι, τόσο εκφράζουν τα αισθήματα της καρδιάς του ερωτευμένου! Στο τέλος δε, πάντα μπαίνει μια… «ερωτική σφραγίδα», όπως εκφράζει τον ερωτευμένο καλύτερα!
3. Πώς προήλθε αυτή η γιορτή; Αν κάνουμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή, θα δούμε πως η γιορτή τούτη είναι κατάλοιπο αρχαίων ειδωλολατρικών εθίμων. Αιώνες προ Χριστού, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την ίδια εποχή (14-15 Φεβρουαρίου) μιαν ειδωλολατρική αισθησιακή γιορτή προς τιμήν κάποιου Λούπερκους, κυνηγού λύκων, που την έλεγαν «Λουπερκάλια» (Lupercallia). Τα έθιμα ανταλλαγής δώρων μεταξύ των «αγαπημένων» συνηθίζονταν από εκείνη την εποχή. Η «αμερικανική εγκυκλοπαίδεια» αναφέρει πως τα έθιμα αυτά «έρχονται σε μας από τη ρωμαϊκή γιορτή «ΛΟΥΠΕΡΚΑΛΙΑ11, που γιορτάζονταν το Φεβρουάριο και όπου έβαζαν τα ονόματα νεαρών κοριτσιών σ’ ένα κουτί και οι άντρες έπαιρναν εκείνη που θα τους τύχαινε στο λαχνό το όνομα της». Αυτά συνήθως οδηγούσαν τους νέους στην πορνεία και τα όργια. Το έθιμο έφεραν στην Αγγλία οι Ρωμαίοι και συνεχίστηκε και στη χριστιανική εποχή. Μετά την αναγνώριση του Χριστιανισμού, ως επίσημης θρησκείας του κράτους, έγιναν προσπάθειες κατάργησης της γιορτής. Όμως, αυτό που τελικά κατορθώθηκε, ήταν ν’ αλλάξει η γιορτή από Λουπερκάλια σε μέρα του Αγίου Βαλεντίνου! Ας δούμε τώρα πώς επιλέχθηκε το όνομα «Βαλεντίνος». Σύμφωνα με το «Λεξικό Ελλ. και Ρωμ. Βιογραφίας και Μυθολογίας» του Σμιθ, οι Ρωμαίοι ταύτιζαν τον Λούπερκους με το θεό Πάνα, που λατρευόταν στην Αρκαδία, ως θεός του φωτός. Απ’ αυτή την άποψη, ο Πάνας ταυτίζεται με το φοινικικό θεό Βάαλ, που αναφέρεται στην Παλαιά Διαθήκη. Βάαλ, ωστόσο, ήταν κι ο τίτλος του Νεβρώδ, ιδρυτή της Βαβυλώνας και θεοποιημένος ήρωας, που εισήγαγε το βαβυλωνιακό ειδωλολατρικό σύστημα. Κάποιες παραδόσεις αναφέρουν ότι ο Νεβρώδ, κυνήγησε στα Απέννινα όρη λύκους, απ’ όπου και ονομάστηκε Λούπερκους καθώς και Βαλεντίνος (Valentinus) απ’ το επίθετο valeus (=ισχυρός). Όσον αφορά τη χρήση του συμβόλου της καρδιάς, εικάζεται ότι επειδή στη γλώσσα της Βαβυλώνας αυτή προφέρεται βαλ, απ’ την ομοιότητα στην προφορά με τ’ όνομα του, έγινε σύμβολο του Βάαλ. Κι αν αναρωτιέστε γιατί ορίστηκε η 14η Φεβρουαρίου ως ημέρα της γιορτής, θα δείτε πως υπάρχει κι εδώ η εξήγηση. Η γέννηση του Νεβρώδ-Βάαλ, τοποθετήθηκε στο χειμερινό ηλιοστάσιο. Στον 21ο αιώνα π.Χ. αυτό συνέπιπτε με την 6η Ιανουαρίου και η Σεμίραμις η Α’ όρισε τα γενέθλια του Νεβρώδ, να γιορτάζονται αυτήν την ημέρα. Ωστόσο, οι αρχαίοι θεωρούσαν τη μητέρα ακάθαρτη, έως την 40ή ημέρα μετά τη γέννηση του παιδιού της. Μετρώντας 40 ημέρες μετά την 6η Ιανουαρίου, καταλήγουμε στις 15 Φεβρουαρίου (ή το βράδυ της 14ης, όπως υπολόγιζαν τις ημέρες από τη δύση του ηλίου). Δηλαδή, ερχόμαστε στα Λουπερκάλια ή στη σημερινή γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου. Αυτήν ακριβώς την ημέρα πίστευαν πως παρουσιάστηκε δημόσια πια καθαρισμένη, η μητέρα του Νεβρώδ με τον ίδιο. Βλέπουμε, τελικά, πως η «σύγχρονη» για μας αυτή γιορτή, δεν είναι τίποτ’ άλλο, παρά ένα πανάρχαιο ειδωλολατρικό έθιμο, που ο διάβολος πέρασε στις μέρες μας, επικαλύπτοντας το με κάποιο χριστιανικό όνομα και «σύγχρονους» τρόπους εκφράσεως!
4. Ποιοι προσπαθούν να μένει στην επικαιρότητα; Ασφαλώς, όχι οι ερωτευμένοι! Οι περισσότεροι τουλάχιστον. Μέσα στις τόσες φροντίδες και τα προβλήματα της ζωής, ποιος προσπαθεί να θυμάται την 14η Φεβρουαρίου; Κι όμως, το «έθιμο» τηρείται! Γιατί το πήρε στα χέρια του ο επιχειρηματικός κόσμος (ανθοπώλες, ζαχαροπλάστες κ.λ.π.) και το πλασάρουν παντού, αφού το βρήκαν σαν τρόπο προωθήσεως των προϊόντων τους… Οι ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί μας σταθμοί (σκόπιμα;) το διακηρύττουν παντού, ενώ υπάρχουν και ειδικές εκπομπές, όπου οι ερωτευμένοι στέλνουν μηνύματα στους «δικούς» τους. Οι εφημερίδες, πέρα απ’ τις διαφημίσεις, δημοσιεύουν και διαγωνισμούς, όπου αν απαντήσουν σωστά οι ερωτευμένοι αναγνώστες, θα έχουν δώρα ανάλογα ταξίδια, που προσφέρουν διάφορες εταιρείες. Όμως,
5. Τι σημαίνει αυτό για τη νεολαία; Ένα τέτοιο έθιμο, με μια τέτοια ιστορία, τι λέτε, είναι δυνατόν να έχει έστω και κάποια θετικά στοιχεία; Με μια τέτοια βαριά ειδωλολατρική κληρονομιά, πώς μπορεί να μην έχει κάποιες αρνητικές επιπτώσεις; Ας απαριθμήσουμε μερικές. α. Δημιουργεί αίσθημα μειονεκτικότητας, σ’ αυτούς που δεν έχουν δεσμούς. Ναι, σ’ αυτούς που δεν έχουν ερωτικές σχέσεις, δημιουργεί ένα κόμπλεξ. Μια κατωτερότητα! Ενώ στην ουσία, αυτοί που μειονεκτούν, δεν είναι βέβαια οι αγνοί κι αγωνιζόμενοι νέοι, αλλ’ εκείνοι που έχουν εμπλακεί στα δίκτυα της αμαρτίας και της πορνείας. Δηλαδή, παρουσιάζεται μια τέλεια αντιστροφή των πραγμάτων κι επιχειρείται ένα αντί-μήνυμα. β. Σ’ αυτούς που έχουν δεσμούς, αναπτύσσει τον ερωτισμό. Γιατί με γελοία συνθήματα κι άλλα υπονοούμενα που γράφονται στις κάρτες, επιχειρείται μια τόνωση των ερωτικών σχέσεων και δημιουργείται η εντύπωση ότι, όχι μόνο κάνουν καλά, αλλά πρέπει να κάνουν κι ακόμη περισσότερα. γ. Εντείνει το λίβα του πανσεξουαλισμού. Δε φθάνει η ήδη φορτισμένη ατμόσφαιρα που ζει σήμερα ένας νέος, έρχεται τώρα και τούτη η γιορτή, για να κάνει ακόμη πιο φοβερό το όλο πρόβλημα. Και τους μεν πρώτους προσπαθεί να τους στρέψει στην ανηθικότητα, ενώ τους άλλους να τους βυθίσει ακόμη περισσότερο στο βούρκο! δ. Αμβλύνει τη συνείδηση. Αφού οι ερωτικές σχέσεις που έχει κάποιο ζευγάρι, είναι έξω απ’ τα σωστά πλαίσια, οπωσδήποτε υπάρχουν οι συνεχείς κι αφόρητοι έλεγχοι της συνειδήσεως. Το όλο κλίμα της γιορτής, προσπαθεί να τις παραμερίσει, βάζοντας ως προστάτη της και ειδικά των ερωτευμένων, έναν άγιο! Αφού ένας άγιος προστατεύει τέτοιες σχέσεις, τότε γιατί αυτό που κάνουν είναι κακό; Αυτό μάλιστα γίνεται μια τέλεια παγίδα και γι’ αυτούς που δεν έχουν τέτοιους δεσμούς. Τους φέρνει την εντύπωση, πως εκ των πραγμάτων έχουν λανθασμένες αντιλήψεις, αφού αυτοί απορρίπτουν ακόμη κι εκείνο, που ένας άγιος -τάχα- προστατεύει!!! Τι φοβερά πράγματα στ’ αλήθεια! Και το όλο φαινόμενο, θυμίζει τους αρχαίους, όπου για κάθε καλή ή κακή συνήθεια της ζωής τους, δημιουργούσαν κι έναν θεό, που την προστάτευε. Έτσι, προσπαθούσαν να έχουν το κεφάλι τους ήσυχο, σ’ ο,τιδήποτε μπορούσε να τους ελέγξει! ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ; Αντιλαμβάνεστε πια φίλοι και φίλες, πως μια τέτοια γιορτή, είναι εντελώς ξένη με την ιδιότητα του Χριστιανού και μάλιστα του Ορθοδόξου. Εντελώς έξω απ’ τις παραδόσεις μας, γι’ αυτό και το «φρούτο» αυτό αποτελεί μακρόχρονη παράδοση άλλων λαών, που προσπαθούν κάποιοι να θρονιαστεί και στη χώρα μας. Ακόμη και στην περίπτωση που οι σχέσεις με το άλλο φύλο βρίσκονται σε σωστό δρόμο (π.χ. αρραβωνιασμένοι) απορρίψτε το διαβολικό αυτό έθιμο! Γιατί με την τήρηση του, το εδραιώνετε και το επεκτείνετε περισσότερο, μ’ όλες τις αρνητικές του επιπτώσεις.
(Από το περιοδικό «ΤΑ ΚΡΙΝΑ», τεύχος 75, Φεβρουάριος 1987)
παπα Καλλίνικος 